Bệnh viêm đại tràng là gì?
Đại tràng hay ruột già, là một ống cơ rỗng xử lý chất thải từ quá trình tiêu hóa của ruột non, loại bỏ nước và những phần còn lại như phân qua hậu môn. Đại tràng nằm trong phúc mạc, một túi lớn chứa ruột, trong khoang bụng. Viêm đại tràng là tình trạng sưng (viêm) ruột kết.
Bệnh học viêm đại tràng
Đại tràng (ruột già) là bộ phận quan trọng trong hệ thống đường ruột, có chức năng chứa các chất cặn bã của quá trình tiêu hóa thức ăn từ ruột non xuống và thải ra ngoài, trong đó còn có cả nước. Trước khi chất cặn bã được thải ra ngoài, đại tràng hấp thụ một phần nước từ các chất cặn bã đó.
Đại tràng được chia ra hai đoạn, với chức năng tiêu hóa riêng biệt: bên phải, bên trái.
- Đại tràng phải: lưu giữ thức ăn tạo điều kiện cho sự tái hấp thu được triệt để.
- Khi dưỡng chất từ ruột non đi vào manh tràng, 98% lượng nước được hấp thu cùng với các chất điện giải, các chất hòa tan. Một lượng lớn tinh bột và chủ yếu là cellulose chưa được tiêu hóa, nhờ các vi khuẩn ưa acid dùng men cellulase phân hủy cellulose bằng hiện tượng lên men chuyển ra glucose để hấp thu.
- Khi đến đại tràng trái: hầu như mọi thành phần của thức ăn đã được tiêu hóa, còn lại chất bã trong đó có một số sợi cơ chưa tiêu hết, mucoprotein từ thành ruột tiết ra sẽ được các vi khuẩn phân hủy gây ra hiện tượng thối rữa và cuối cùng hình thành phân để xuống đại tràng sigma, từng đợt rơi vào trực tràng để gây phản xạ buồn đại tiện.
Bên cạnh đó, đại tràng cũng là nơi phát sinh là nhiều bệnh vì đại tràng là nơi hình thành và đào thải phân nên rất thuận lợi cho các vi sinh vật phát triển và gây bệnh.
Viêm đại tràng là quá trình viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan tỏa ở niêm mạc đại tràng với các mức độ khác nhau, nhẹ thì niêm mạc kém bền vững và dễ chảy máu, nặng thì xuất hiện các vết loét, sung huyết và xuất huyết, thậm chí có thể có những ổ áp-xe nhỏ.
Viêm đại tràng cấp dễ biến chứng thành giãn đại tràng, thủng đại tràng, ung thư đại tràng…Nếu người bệnh không điều trị sớm sẽ làm lớp niêm mạc đại tràng ngày càng tổn thương, lâu dần biến chứng thành viêm đại tràng mãn tính, ác tính và nhiều căn bệnh khác nguy hiểm, khó điều trị.
Viêm đại tràng và viêm đại tràng co thắt mạn tính có giống nhau không?
Viêm đại tràng và viêm đại tràng co thắt mạn tính có những triệu chứng bệnh giống như những biểu hiện lại khác nhau rất rõ.
- Đau bụng: Đau bụng ở người viêm đại tràng thường chỉ đau âm ỉ, đau cố định ở một chỗ, ở hố chậu phải hoặc hố chậu trái. Trong khi, triệu chứng ở người viêm đại tràng co thắt mạn tính lại biểu hiện đau dữ dội, đau quặn, âm ỉ nhưng không đau nhiều. Đôi khi sẽ sờ thấy cục nổi lên dọc khung đại tràng.
- Đi ngoài: Người bị viêm đại tràng đi táo hoặc đi ngoài phân lỏng nhưng luôn cảm thấy dễ chịu sau khi đi đại tiện. Tuy nhiên, người bị viêm đại tràng có thể đi ngoài ra máu.
- Yếu tố thần kinh: Ít tác động đến người bị viêm đại tràng. Người bị viêm đại tràng co thắt mạn tính lại bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố thần kinh như lo lắng, căng thẳng khiến triệu chứng nặng hơn.
- Các triệu chứng khác: Bệnh nhân bị viêm đại tràng thường chỉ có các triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa. Người bị viêm đại tràng co thắt mạn tính thường có vấn đề về tiêu hóa kèm triệu chứng chóng mặt, đau đầu, mất ngủ, tim đập nhanh, hồi hộp,…
Triệu chứng viêm đại tràng và cách phát hiện chính xác
Bệnh viêm đại tràng được chia làm hai loại, đó là viêm đại tràng cấp tính và viêm đại tràng mãn tính. Trong đó mỗi loại thường có những biểu hiện và triệu chứng khác nhau.
Triệu chứng, dấu hiệu của viêm đại tràng cấp tính
- Viêm đại tràng do lỵ amip: Lúc này, người bệnh sẽ bị đau bụng quặn theo từng cơn, đi đại tiện một cách liên tục. Tuy nhiên, ở mỗi lần đi đại tiện, lượng phân rất ít và có kèm theo máu, chất nhầy.
- Viêm đại tràng do lỵ trực khuẩn: Bệnh nhân bị đau bụng, sốt cao, đi ngoài ra máu… Bên cạnh đó, nếu do loại vi khuẩn Shigella shiga gây ra thì bạn sẽ không thể kiểm soát được số lần đi vệ sinh. Phân bị chảy dọc theo đường hậu môn và nhão. Ngoài ra, người bệnh còn bị mất nước và dễ có nguy cơ bị trụy tim mạch.
- Viêm đại tràng do những nguyên nhân khác: Dấu hiệu của bệnh đó là đau thắt ở vùng bụng dưới, xuất hiện tính trạng đau nhức dọc theo khung của đại tràng hoặc theo từng đoạn nhỏ. Bệnh nhân còn đi ngoài toàn ra nước và tiêu chảy đột ngột. Kèm theo đó là cơ thể dễ bị sút cân, mệt mỏi kéo dài.
Triệu chứng của viêm đại tràng mãn tính
Tùy thuộc vào mỗi thể bệnh mà các triệu chứng bệnh lý sẽ có sự khác nhau:
- Với thể đau bụng và tiêu lỏng: Bệnh nhân viêm đại tràng sẽ bị đau bụng từng cơn. Bên cạnh đó, họ sẽ luôn cảm thấy buồn đại tiện, trung bình mỗi ngày thường đi đại tiện khoảng 3 đến 4 lần. Đặc biệt, tình trạng này xảy ra chủ yếu là vào các thời điểm như buổi sáng sau khi ngủ dậy và sau mỗi bữa ăn, ít hơn vào buổi chiều và đêm. Trong lần đầu, phân có thể không thành khuôn nhưng ở lần sau, phân sẽ nhầy và lỏng.
- Đối với thể táo bón và đau bụng: Bệnh nhân viêm đại tràng xuất hiện tình trạng táo bón, phân cứng, ít và khô. Triệu chứng này thường gặp ở phụ nữ và người lớn tuổi.
- Với thể táo bón và tiêu lỏng: Những đợt táo bón và tiêu lỏng diễn ra xen kẽ với nhau theo từng đợt. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn sinh hoạt theo bình thường và thi thoảng bị đầy hơi.
Biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng
Bệnh viêm đại tràng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như sau:
Xuất huyết (chảy máu) đại tràng
Biến chứng viêm đại tràng chảy máu xảy ra khi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm nghiêm trọng.
Nó là hệ quả do lớp nhung trong đại tràng bị trơ trụi sau những đợt sử dụng kháng sinh hoặc do người bệnh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, ăn uống không đảm bảo vệ sinh.
Thủng đại tràng
Tình trạng này xuất hiện sau nhiều đợt điều trị kháng sinh, lợi khuẩn trong đường ruột bị tiêu diệt, lớp lông nhung trở nên trơ trọi khiến vết loét ăn sâu, bào mỏng thành đại tràng, lâu ngày sẽ dẫn đến thủng đại tràng. Nếu không được cấp cứu kịp thời, biến chứng này có thể nguy hiểm tính mạng.
Giãn đại tràng cấp tính
Theo các bác sĩ chuyên khoa, khi bị giãn, chức năng tiêu hóa của đại tràng bị suy giảm trầm trọng, dẫn đến loét và thủng đại tràng gấp nhiều lần.
Lúc này, người bệnh thường có biểu hiện: đau bụng, chướng bụng, có thể hôn mê. Khả năng tử vong cao.
Ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh viêm đại tràng. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2015, 20% người mắc bệnh viêm đại tràng chuyển biến sang ung thư. Còn theo thống kê của WHO, thế giới mỗi năm ghi nhận khoảng 11 triệu ca mắc mới và gần 7 triệu người tử vong do ung thư đại tràng
Với các trường hợp viêm đại tràng ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến trẻ bị rối loạn tiêu hoá, tắc ruột, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng tới nhiều cơ quan khác.
Vì vậy, người mắc bệnh nên có phương pháp điều trị và theo dõi bệnh, từ đó có thể phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh ung thư.
