Chúng ta đều biết rằng bất kỳ vết thương nào trên da một khi bị thương tổn đều phải trải qua quá trình làm lành và hình thành sẹo. đây là dấu hiệu hoàn toàn bình thường, tuy vậy việc để lại sẹo sẽ gây mất thẩm mỹ đáng kể trên làn da cho của bạn. Tùy từng cơ địa và yếu tố rủi ro tác động mà có thể tạo thành các kiểu sẹo khác nhau, trong số đó sẹo lồi là phổ biến nhất.
Sẹo lồi là gì?
Sẹo lồi được tạo thành sau khi vết thương hở đã lành lại nhưng trước đó không được điều trị hoàn toàn. Còn theo khái niệm trong y học tối tân thì sẹo lồi chính là kết quả của công đoạn tăng sinh collagen một cách quá mức trong quá trình liền sẹo nên sẹo lồi không thể tự teo nhỏ lại theo thời gian.
Theo thông tin từ các người có chuyên môn thì cơ thể của con người có cơ chế hồi phục sau tổn thương một cách tự nhiên. cụ thể được chia làm 3 giai đoạn gồm: giai đoạn phản ứng viêm, tăng sinh và cuối cùng là tái tạo lại tổ chức cấu trúc. thông thường thì bạn chỉ mất từ khoảng 3 – 6 tháng để trải qua hết 3 giai đoạn phồi phục sau thương tổn này. thế nhưng, trong thời gian này nếu xảy ra bất kỳ rối loạn nào thì sẽ làm liên quan đến công đoạn liền sẹo và loại sẹo tạo thành sẽ không giống nhau.
Sẹo lồi chính là kết quả của quá trình tăng sinh collagen một cách quá mức trong quá trình làm lành vết thương
Tùy vào từng mức độ thương tổn, vị trí bị tổn thương hoặc các tác động can thiệp…mà có thể sẽ tạo thành lại những loại sẹo không giống nhau, gồm có sẹo bình thường và sẹo không bình thường như sẹo lồi, bị phì đại, nhiều nhân sơ, có dấu hiệu bị co kéo…
Trong đó, trạng thái sẹo lồi (tên tiếng Anh là Keloid) chính là sự phát triển quá mức của các cấu trúc xơ sau khi bề mặt trên da bị tổn thương. nếu như không được chăm sóc kỹ càng, các tổ chức xơ càng tăng sinh và phát triển không ngừng, sau đó chúng sẽ trồi lên cao khỏi bề mặt da và dần lan tỏa ra.
Những người trong độ tuổi 10 – 30 tuổi thường có rủi ro bị sẹo lồi cao nhất và nữ giới thường có xu thế hình thành sẹo lồi cao hơn nam giới mặc dù chưa hề có số liệu chứng minh.
Đặc điểm của sẹo lồi
Sẹo lồi là một loại sẹo thường phát triển lớn và bao quát hơn so với vết thương ban đầu, thường xuất hiện các vị vai, lưng ngực, lưng trên, dái tai, vành tai…Sẹo lồi thường khởi phát trong vòng vài tháng đầu một khi bị thương, nó là một khối u lên màu đỏ hồng và có kích thước không giống nhau tùy thuộc theo vết thương tổn trên bề mặt da lúc đầu.
Sẹo có giới hạn rõ ràng, trên bề mặt căng bóng và bạn có thể dễ thấy được các mạch máu giãn nằm bên dưới với tỷ lệ hơi cứng khá giống với những khối cao su. Trong vòng một năm đầu tiên một khi bị thương tổn, khối sẹo này có thể bị phát triển quá mức nhưng khá lành tính, nó sẽ lan rộng và khởi đầu vượt khỏi vị trí vết thương ban đầu, hình dạng bất thường, không đều, sậm màu, nhẵn bóng và cứng hơn so với những vùng da lành xung quanh.
Sẹo lồi kiểu như một khối u nhô lên khỏi bề mặt da và có màu đỏ hồng hoặc sậm màu hơn, căng bóng
Bạn phải cần phân biệt bài bản giữa sẹo lồi bình thường và sẹo phì đại. Sẹo phì đại chính là những vết sẹo nằm nhô lên khỏi bề mặt da, có màu đỏ hồng và có hình dạng, kích thước sẹo tương ứng với kích thước vết thương. tuy vậy, các vết sẹo phì đại cũng không quá mức nguy hiểm, không cần điều trị cũng có thể tự quay trở về sẹo bình thường sau khoảng 6 – 12 tháng.
Thực chất của sẹo lồi vốn dĩ đấy là vì sự tăng sinh quá mức của hàm lượng Collagen trong cơ thể nhằm làm lành vết thương. Các vết sẹo này thường không gây ra nguy hiểm gì, chỉ hơi ngứa ngáy do bề mặt da căng cứng.
Sẹo lồi có khả năng đổi màu, chuyển từ màu đỏ sang màu nâu và kèm theo vỏ bọc, gây ra cảm giác khó chịu và hơi nhạy cảm, thậm chí là ngứa ngáy, khó chịu hoặc bị kích thích bởi sự ma sát từ quần áo.
Đáng chú ý, vấn đề đáng lo ngại nhất của sẹo lồi chính là ảnh hưởng đến vẻ thẩm mỹ, gây căng thẳng cho người bị sẹo bởi sẹo lồi rất khó để biến mất theo thời gian. Thậm chí người bệnh còn hạn chế sự chuyển động nếu các vết sẹo xuất hiện tại vị trí như khớp gối, khớp mắt cá chân…
Nguyên nhân gây ra sẹo lồi
Sẹo lồi được hình thành trên bề mặt da bị tổn thương do rất nhiều lý do không giống nhau, nếu như da bị chấn thương thì các phản ứng của tế bào biểu bì sẽ nhanh chóng tạo thành nên sẹo lồi và cũng bởi vậy mà dù cho chỉ một vết cắt nhỏ cũng đủ để hình thành nên sẹo lồi.
Theo thông tin từ các người có chuyên môn thì có mt65 số lý do gây tạo thành nên sẹo lồi có thể nói đến như:
- Do bị tai nạn, chấn thương tạo ra các vết thương hở
- Bị các vết cắt do đứt tay do dao, vết xước cạo râu
- Do bị bỏng có thể là bỏng nước sôi, bỏng hóa chất, bỏng axit…
- Những vết mổ do công đoạn phẫu thuật
- một khi thực hiện xăm hình, xỏ khuyên
- Vết cắn của động vật
- Những người bị thủy đậu hoặc các bệnh về da sau đấy gây nên sẹo.
- Bị mụn trứng cá ở cấp độ nặng
- …
Tai nạn gây tổn thương hoặc té ngã, phẫu thuật cũng là nguyên nhân gây ra các vết sẹo lồi
Trong một vài trường hợp bề mặt da bị vết thương hở và đang trong quá trình lành lại, đóng kín miệng và bước vào thời kỳ xuất hiện da non mà bạn lại nạp vào cơ thể các loại thực phẩm “tối kị” như: rau muống, trứng, hải sản, thịt bò…Đây là những loại thực phẩm khiến cho vết thương lâu lành và làm tăng khả năng tạo thành sẹo lồi càng cao hơn, vết sẹo bị sẫm màu hơn.
Các phương pháp chữa trị sẹo lồi
Sự xuất hiện của các vết sẹo lồi chính là mối bận tâm lớn về thẩm mỹ nhiều hơn là về sức khỏe. Nhìn thấy các vết sẹo lồi bạn sẽ cảm thấy vô cùng mặc cảm nếu như các sẹo này nằm ở các vị trí đầu gối, đùi, trên mặt, dái tai…
Vào thời điểm hiện tại, việc điều trị sẹo lồi chính là vấn đề khá khó khăn của y học nói chung và ngành da liễu nói riêng bởi sẹo lồi vốn rất khó để thuyết phục khả năng điều trị và có năng lực tái phát cao. Và chắc chắn rằng không có một phương pháp chuyên biệt, đơn độc nào có thể điều trị sẹo lồi một cách tốt nhất.
Dù có rất nhiều phương pháp điều trị sẹo lồi được áp dụng thế nhưng vẫn chưa có một phương pháp nào là đủ mạnh, đủ hoàn thiện và điều trị sẹo lồi hoàn toàn. thế nên, lựa chọn phương pháp điều trị phòng ngừa chính là vấn đề cần thiết được đặt lên trên hết.
Có một vài phương pháp điều trị sẹo lồi như:
- Điều trị dự phòng
Khi mong muốn điều trị sẹo lồi thì nguyên tắc đầu tiên chính là áp dụng điều trị đề phòng. một số điều nên tránh như những người có cơ địa sẹo lồi thì phải nên tránh thực hiện phẫu thuật thẩm mỹ, đặc biệt là tránh tác động thương tổn hay làm ra vết thương, giảm sức căng đến vùng ngực, cố gắng giúp vết mổ liền lại theo nếp da và sát trùng vệ sinh để ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng.
- Tiêm thuốc Corticosteroid
Loại thuốc được dùng để điều trị sẹo lồi chính là Triamcinolone acetonide. Corticoid có cấu trúc là gốc Steroid nên được gọi là Corticosteroid thuộc nhóm những loại thuốc kháng viêm có tác dụng mạnh.
Nó được tổng hợp ở vỏ tuyến thượng thận, với tác dụng chính phối hợp với sự Hydrat Carbon có thể giảm bớt giận dữ viêm xảy ra của khá là nhiều căn bệnh. thông thường thì việc tiêm Corticosteroid vào vết sẹo lồi những lúc cách nhau từ 1 – 2 tháng tùy thuộc theo cơ địa của từng cá nhân, mức độ nặng hay nhẹ để hỗ trợ làm xẹp, làm dịu vết sẹo.
Tiêm thuốc Corticosteroid sẽ giúp làm dịu và xẹp dần vết sẹo lồi tuy nhiên nhược điểm là dễ gây ra tác dụng phụ
Phương pháp này khá đơn giản, dễ thực hiện và có hiệu quả cao dành cho những vết sẹo phình đại. tuy vậy, nhược điểm là dễ gây ra tác dụng phụ ngoài ý muốn như khiến cho vùng da đã được tiêm bị giãn mạch, teo da, mọc lông, nổi mụn trứng cá, rối loạn kinh nguyệt, mất sắc tố không hồi phục…Vì vậy, chỉ nên chọn những cơ sở y tế, bệnh viện uy tín có bác sĩ tay nghề cao thực hiện để hạn chế tối đa nguy cơ.
- Phẫu thuật lạnh
Phương pháp phẫu thuật lạnh có tên tiếng Anh là Cryotherapy. Với cơ chế làm lạnh vết tổn thương bằng Nito lỏng, tác động trực tiếp đến các mạch máu nhằm làm phá hủy, tiêu biến các tổ chức, cấu trúc xơ collagen, từ đó làm xẹp sẹo lồi. ưu điểm của phương pháp này chính là đem lại hiệu quả cao, ít gây ra biến chứng và đang là phương pháp được áp dụng khá phổ biến tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.
Điểm cần thiết cần chú ý khi thực hiện phương pháp này chính là bảo đảm thời gian đóng băng không quá 25 giây nhằm tránh làm mất đi sắc tố da và không nên áp dụng độ lạnh quá mức chịu đựng của sẹo vì sẽ gây ra tác dụng ngược khiến cho vết sẹo lồi càng lan rộng ra.
Quy trình phẫu thuật lạnh rất nhanh chóng và để điều trị triệt để thì cần phải làm từ 3 – 10 lần tùy mức độ nặng nhẹ của vết sẹo, những lúc cách nhau khoảng 3 – 4 tuần.
- Phẫu thuật sẹo lồi
Tiến hành phẫu thuật cắt bỏ vết sẹo chính là phương pháp sẽ được chỉ định thực hiện Kết hợp với một vài các biện pháp khác nhằm vết sẹo không tái phát quay trở lại như tiêm Corticosteroid, có thể tiêm trước hoặc sau khi tiến hành phẫu thuật, phương pháp dán keo silicon, bôi thuốc Imiquimod, băng ép…
vào thời điểm hiện tại, có rất nhiều kỹ thuật phẫu thuật cắt bỏ sẹo lồi như phậu thuật vạt da xẻ đôi, một khi cắt sẽ để lại ranh giới sẹo. thế nhưng, theo đánh giá của các chuyên guia thì hiệu quả của phương pháp này vẫn còn nhiều hạn chế, tỷ lệ đáp ứng không tuyệt đối chỉ khoảng 50 – 80% và không phải trường hợp nào cũng có thể áp dụng thực hiện được.
- Sử dụng tia laser điều trị sẹo lồi
Các tia laser màu có tác dụng làm giảm đi kích thước của vết sẹo lồi, đánh bay màu đỏ của sẹo nhờ tác động mạnh của tia laser đã phá hủy các mạch máu bên trong. đồng thời, việc phối hợp với tiêm thuốc Corticosteroid nội tổn thương cũng sẽ có công dụng hỗ trợ tốt hơn trong việc điều trị, kết quả khả quan hơn nhưng yếu điểm đấy là có giá thành khá đắt.
Sử dụng tia laser trị sẹo lồi là phương pháp tối tân được áp dụng nhiều trong các bệnh viện về da liễu
Ngoài tia laser màu thì tia laser ND:YAG ( Laser neodymium; yttrium-aluminum-arnet) cũng có tác dụng hiệu quả trong việc làm mềm vết sẹo, tác động trực tiếp đến khối sẹo lồi nhưng hiệu quả lâu dài của phương pháp này vẫn còn chưa rõ về mặt nghiên cứu. Cùng với đó là rất đa dạng tia laser khác có công dụng điều trị sẹo lồi như: Laer Argon, Laser Carbon dioxide (CO2), laser xung màu bước sóng 585 nm.
- Xạ trị
Đối với những trường hợp các vết sẹo lồi quá nặng, hoàn toàn không thuyết phục các phương pháp điều trị thì sẽ được chỉ định thực hiện xạ trị có thể kết hợp cùng với phẫu thuật để điều trị.
Tuy nhiên, phương pháp này được các chuyên gia khuyến cáo là có năng lực khá thấp, làm tăng nguy cơ xuất hiện ung thư tế bào vảy ở da nên phương pháp này vẫn chưa được phổ biến, đặc biệt là không dành cho trẻ em. Theo một số nghiên cứu gần đây cho thấy việc chiếu từng đợt liều cao 1200 Gy ngắn trong vòng 24 giờ đầu sau phẫu thuật. Hiệu quả điều trị của sẹo khá tốt và khả quan, tỷ lệ tái phát khá thấp chỉ với 4.7%.
Bên cạnh các phương pháp vừa kể trên thì còn một vài phương pháp khác cũng có tác dụng điều trị sẹo lồi tuy nhiên không hoàn toàn như thắt sẹo, băng ép, vải băng ép…Hoặc một vài các phương pháp trị liệu khá mới nhờ ứng dụng các công nghệ tối tân tuy nhiên còn cần nghiên cứu thêm như liệu pháp ánh sáng, liệu pháp gene, Bevacizumab, Quercetin, Etanercept, chất tẩy màu mạnh, chất ức chế tế bào Mast, Prostaglandin E2…
Sẹo lồi bản chất không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe mà thay vì vậy là liên quan đến tính thẩm mỹ nhiều hơn khiến bạn mặc cảm và liên quan đến tâm lý. Sẹo lồi sẽ không tự biến mất theo thời gian nên cần phải tích cực điều trị, nếu không được điều trị sớm thì vết sẹo có thể càng ngày càng to lớn gây ngứa ngáy. vì vậy, tốt nhất nên chủ động điều trị dự phòng để tránh gây ra sẹo lồi.
