Nổi mề đay (hay mày đay) thường xuất hiện cùng với cảm xúc ngứa ngáy, khó chịu, đôi khi kèm theo phù ở dưới da hay mô kẽ. Khoảng 20% dân số từng gặp phải tình trạng này một lần trong đời.
Tìm hiểu chung
Bị ngứa nổi mề đay là bệnh gì?
Mề đay (hay mày đay) là một bệnh lý ngoài da, đặc trưng bởi sự xuất hiện nhanh các vùng phồng rộp, phù nề với nhiều hình dạng và kích thước không giống nhau, thường có quầng đỏ bao quanh. Người bệnh khi nổi mề đay khắp người hay có cảm xúc ngứa, nóng rát, châm chích và các biểu hiện này thường tự hết trong vòng 24 giờ. thế nhưng, đôi khi trạng thái này kéo dài trong vài ngày hoặc lâu hơn.
Bất kỳ ai cũng đều có khả năng bị nổi mề đay, phù mạch hay cả hai. trong số đó, tình trạng nổi mề đay thường phổ biến hơn. Những người có cơ địa mẫn cảm, dễ giận dữ với nhiều tác nhân gây dị ứng không giống nhau có thể gặp trạng thái này thường xuyên.
Phân loại mề đay
Dựa theo thời gian hiện hữu các triệu chứng mà hiện trạng nổi mề đay được chia thành:
- Mề đay cấp tính: thời gian kéo dài dưới 6 tuần, các dấu hiệu thường biến mất sau vài giờ đến vài ngày.
- Mề đay mạn tính: thời gian kéo dài hơn 6 tuần, các tổn thương trên da xuất hiện hàng ngày hoặc tái phát theo từng đợt.
Mề đay mạn tính có thể ở dạng tự phát hoặc cảm ứng. một số người tồn tại cả hai dạng này cùng lúc.
Mề đay cảm ứng là tình trạng bị nổi mề đay khi có một tác nhân gây ra bức xúc quá mẫn ở người bệnh (dị ứng nổi mề đay), bao gồm:
- Da vẽ nổi (symptomatic dermographism)
- Mề đay lạnh
- Mề đay do choline hay mề đay cholinergic
- Mề đay do tiếp cận
- Mề đay do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hay nhiệt độ
- Phù mạch do rung (vibratory angioedema)
- Mề đay do nước (aquagenic urticaria)
Khi giận dữ dị ứng diễn ra, cơ thể sẽ giải phóng một hóa chất có tên gọi là histamin. Chất này khiến cho những mạch máu nhỏ (mao mạch) bị rò rỉ dịch ra ngoài. Dịch thất thoát tích tụ ở dưới da và gây ra các nốt phồng rộp, sưng nề.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết
Dấu hiệu và triệu chứng nổi mề đay (mày đay)
Tình trạng này sẽ có những biểu hiện khác nhau tùy từng người và trường hợp. Các triệu chứng nổi mề đay có thể xuất hiện bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, bao gồm:
- Có các nốt hay mảng sần, phồng rộp, màu đỏ hay sưng lên phía trên bề mặt da
- Điểm giữa các mảng mề đay chuyển sang màu trắng khi dùng tay bấm vào
- Có cảm xúc ngứa ngáy, khó chịu trên da
- Phù mạch (sưng nề vùng hạ bì hay các lớp dưới da)
Hình thái và kích thước mày đay cũng rất nhiều loại, có thể nhỏ hoặc lớn, có khi hình cung, hình tròn hay mảng lớn trông như bản đồ.
Khi nào bạn nên đến gặp bác sĩ?
Nếu nhận ra có các dấu hiệu sau, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay:
- Các triệu chứng nổi mề đay không sửa đổi và nâng cấp sau 2 ngày
- Cảm nhận thấy lo lắng về trạng thái mề đay ở con mình
- Các mảng mày đay lan tỏa
- Mề đay liên tục tái phát (có thể do bạn bị dị ứng với một tác nhân nào đó)
- cảm thấy hơi sốt hoặc không khỏe
- Có dấu hiệu bị sưng phù ở dưới da (bị phù mạch)
Trường hợp có các biểu hiện lâm sàng phía dưới, bạn phải cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi đến số cấp cứu 115:
- Khó thở
- Khó nuốt
- Choáng váng hay ngất xỉu
- Buồn nôn hay nôn mửa
- Nhịp tim tăng nhanh
- Hiện tượng sưng phù xuất hiện rất nhanh và nghiêm trọng ở mặt, miệng hay cổ họng
Đó có thể là những dấu hiệu cho chúng ta thấy người bệnh đang có phản ứng dị ứng nghiêm trọng, như sốc phản vệ.
Nguyên nhân gây bệnh
Lý do nổi mề đay (mày đay) là gì?
Những chất gây dị ứng có thể gây ra hiện trạng này. Khi chúng xâm nhập vào cơ thể sẽ kích thích hệ thống miễn dịch bức xúc lại bằng cách giải phóng hàng loạt các hoạt chất, trong đó có histamin. Histamin là một chất xuất hiện lần đầu từ các tế bào mast và những tế bào miễn dịch khác (như bạch cầu ái toan, bạch cầu ái kiềm…) để loại bỏ tác động của tác nhân gây dị ứng. tuy nhiên, cơ thể lại giận dữ lại với lượng histamin này bằng việc tạo ra phản ứng dị ứng, dẫn đến nổi mề đay và sưng.
Bởi vậy, nhìn chung những nguyên nhân nổi mề đay gồm:
- Những dị nguyên trong không khí, như phấn hoa từ cây cối, bào tử nấm hay vảy da động vật
- Nhiễm trùng do vi khuẩn, như viêm họng do liên cầu khuẩn, nhiễm trùng đường tiết niệu
- Dị ứng thực phẩm (như sữa, đậu phộng, trứng, cá hay động vật có vỏ…)
- Bị côn trùng đốt
- Dị ứng với thuốc, như thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), codeine, thuốc trị tăng huyết áp (đặc biệt là thuốc ức chế men chuyển)
- Thân nhiệt thay đổi do nhiệt độ xung quanh nóng hay lạnh hơn bình thường hoặc sau khi hoạt động thể chất
- Dị ứng với các chất liệu khác nhau, như dị ứng với cao su hay một số chất tẩy rửa
- có rắc rối về nội tiết tố, như khi mang thai, mãn kinh hay mắc bệnh tuyến giáp
- Mắc phải các bệnh tự miễn
Trường hợp mề đay mạn tính thường không nắm rõ ràng được nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng này.
Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán xác định nổi mề đay (mày đay)
Bác sĩ sẽ dựa vào các biểu hiện lâm sàng nhìn thấy và hỏi về tiền sử bệnh cũng giống như tìm hiểu việc bạn có tiếp cận với các chất lạ mới đây hay không. Họ cũng xem xét năng lực dị ứng ảnh hưởng đến các bệnh lý khác, như chàm, viêm mạch dị ứng, hen phế quản…
Xét nghiệm lấy da (skin prick test), xét nghiệm hấp phụ dị nguyên gắn phóng xạ (RAST) hay xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang CAP sẽ được thực hiện để tìm kiếm tác nhân gây dị ứng khi nghi ngờ bị dị ứng thuốc hoặc thực phẩm trong các trường hợp nổi mề đay cấp.
Ở những người bị nổi mề đay tự phát mạn tính, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu và xét nghiệm protein bức xúc C (CRP) hoặc một số xét nghiệm khác nếu nghi ngờ xoay quanh đến một bệnh lý khác.
Điều trị nổi mề đay (mày đay)
Nếu như chỉ bị nổi mề đay nhẹ, bạn có thể không cần điều trị mà cứ để chúng tự hết. Khi nhận biết các yếu tố gây bệnh hoặc làm cho các triệu chứng nặng thêm, bạn phải cần tránh tránh tiếp xúc hoặc loại bỏ chúng ngay. ví dụ, ngưng sử dụng thuốc hoặc ăn thực phẩm khiến mày đay xuất hiện, thay đổi chỗ ở hay nghề nghiệp nếu ở đấy có các dị nguyên làm nổi mề đay, tránh để nhiệt độ cơ thể thay đổi đột ngột hay tránh tiếp cận với ánh nắng mặt trời…
Để điều trị triệu chứng nổi mề đay, bác sĩ thường chỉ định một số thuốc giúp chữa trị mề đay như thuốc kháng histamin, corticosteroid, adrenaline. Trường hợp mày đay mạn tính, người bệnh có thể cần dùng thêm một vài loại thuốc quan trọng khác.
Biến chứng có thể xảy ra một khi nổi mề đay
Người bệnh có khả năng gặp phải biến chứng sau:
- Sốc phản vệ, một bức xúc dị ứng toàn thân, gây đe dọa đến tính mạng
- Sưng trong cổ họng, có năng lực gây tắc nghẽn đường thở và đe dọa tính mạng
Phòng ngừa
Phòng ngừa nổi mề đay
Không có cách nào giúp phòng ngừa bệnh khởi phát ở lần đầu tiên. thế nhưng, những người có cơ địa dễ bị dị ứng và có tiền sử nổi mề đay (có thể kèm theo phù mạch) cần phải cố gắng nắm rõ ràng được tác nhân gây dị ứng để tránh tối đa việc tiếp cận với chúng.
Trong khi bùng phát một đợt mề đay cấp, bạn nên mặc quần áo thoải mái, tránh gây kích ứng vùng da bị liên quan. đồng thời, hãy tránh tiếp xúc với những tác nhân có khả năng kích ứng làm triệu chứng nặng thêm như tắm nước nóng hoặc lạnh, uống bia rượu, xúc động mạnh, hoạt động gắng sức…
Nguồn: https://hellobacsi.com/
